رکنا: زیر پوست شهر معتادان زیادی هستند که برای امرار معاش ناچارند زباله گردی کنند. معتادانی که ناچارند ضایعات جمع آوری شده خود را با قیمتی نازل به «سرپاتوق‌دارها» بفروشند تا هم مواد مخدر گیرشان بیاید و هم محلی امن برای مصرف؛ سرپاتوق‌دارها به هر نحوی دلشان بخواهد از معتادان زباله گرد سوء استفاده می کنند، اما در میان خود معتادان، مردان کارتن خواب بامعرفتی پیدا می شوند که برای جلوگیری از وارد شدن آسیب های بیشتر به زنان معتاد، به آنها جای خواب رایگان می دهند و البته زنان بامرامی هم هستند که با وجود نیاز خودشان به مواد مخدر، بخشی از مواد خود را به سایر زنان معتاد هدیه می دهند تا این زنان در معرض تجاوز قرار نگیرند.
همه ما زباله گردی را همه روزه می بینیم، اما کمتر کسی حواسش به معتادان زباله گرد هست. معتادان زباله گرد از سر اجبار به این کار روی آورده اند و ناچارند که پسماندهای جمع آوری شده خود را با پایین ترین قیمت به «سرپاتوق‌دارها» بفروشند. سرپاتوق‌دارها هم افرادی هستند که به ازای دریافت ضایعات از معتادان زباله گرد ، مواد مخدر و جای خواب معتادان زباله گرد را فراهم می کنند. در این میان اگر معتادان زباله گرد نتوانند در طول روز به اندازه کافی برای سرپاتوق‌دارها پسماند جمع کنند، جایی در پاتوق ندارند و بیرون پاتوق انواع آسیب ها انتظارشان را می کشد؛ از تجاوز برای زنان و یخ زدن در سرما برای مردان.
سوء استفاده "سرپاتوق‌دارها" از معتادان زباله گرد
به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، با وجود این که هیچ گاه آمار دقیقی از تعداد زباله گردان پایتخت اعلام نشده است، اما دو سال پیش انجمن حمایت از حقوق کودکان اعلام کرد که براساس پژوهش های انجام شده می توان تخمین زد که تهران 14 هزار زباله گرد وجود دارد که 4 هزار و 700 نفر از آنها را کودکان تشکیل می دهند. آمار 14 هزار زباله گرد در تهران را محمد رضا جواد یگانه، معاون پیشین شهرداری تهران در یک نشست خبری در خرداد امسال تایید کرد و البته کامیل احمدی، سرپرست پژوهش زباله گردی کودکان نیز دو سال پیش اعلام کرد که 89 درصد زباله گردها را مهاجران غیرقانونی تشکیل می دهند.
در این میان اما موضوعی که تا کنون کمتر به آن پرداخته شده، اعتیادی است که در میان بخش زیادی زباله گردها از زنان گرفته تا مردان رایج است و به گفته فعالان مدنی، بسیاری از افرادی که ناچار به زباله گردی شده اند، معتادانی هستند که صرفا برای تامین هزینه نیاز روانه خود به مواد مخدر به زباله گردی می پردازند و افرادی هم که زباله های جمع آوری شده را از این معتادان می خرند، اغلب به دلیل نیاز مالی شدید معتادان، دستمزد بسیار کمی به آنها می پردازند و عملا باندهای زباله پایتخت از این معتادان سوء استفاده می کنند.
فعالان حوزه آسیب های اجتماعی تاکید دارند که بخش زیادی از زباله گردان معتاد، کارتن خواب هستند و کسانی که این زباله ها را از آنها می خرند، پیمانکاران شهرداری تهران نیستند، بلکه افرادی هستند که اصطلاحا به آنها «سرپاتوق‌دار» گفته می شود و این افراد نیز زباله های خریداری شده از معتادان را به مغازه های ضایعاتی مناطق مختلف پایتخت از جمله ضایعاتی های حاشیه بلوار آزادگان می فروشند.
این نکته ای است که مطهره واعظی پور ، فعال مدنی و آسیب شناس اجتماعی در گفت و گو با رکنا روی آن دست گذاشت و اظهار داشت: جمع کردن ضایعات و زباله یکی از مهمترین راه های درآمد افراد کارتن خواب است. این افراد نیز زباله های خود را به سرپاتوق‌دارها می فروشند و سرپاتوق‌دارهایی نیز این زباله ها را به مغازه های ضایعاتی حاشیه بلوار آزادگان یا دیگر نقاط شهر می فروشند. البته باید توجه داشت که سرپاتوق‌دارها، ضایعات را با قیمت های بسیار نازل از معتادان می خرند.
سرپاتوق‌دارها به جای پول، مواد مخدر می دهند
این فعال حوزه آسیب های اجتماعی با تاکید بر این که معتادان اغلب به صورت انفرادی به زباله گردی می پردازند، عنوان کرد: طی مصاحبه های متعددی که در سال های اخیر با زباله گردان معتاد داشتم، به این نتیجه رسیدم که آنها کاملا خودجوش و انفرادی به زباله گردی می پردازند و کمتر زیرمجموعه یک پیمانکار شهرداری یا یک باند مشخص هستند.
وی با بیان این که در بیشتر پاتوق ها، سرپاتوق‌دارها به ازای جمع آوری زباله ها به معتادان زباله گرد مواد مخدر می دهند، گفت: سرپاتوق‌دارها افرادی در هر پاتوق محسوب می شوند که ترازو دارند و خیلی از آنها بعد از خرید ضایعات از زباله گردهای معتاد، به جای پول به آنها مواد مخدر می دهند و محلی امن برای مصرف می دهند.
جمع آوری ضایعات؛ شرط اصلی حضور در پاتوق ها
نکته مهمی که در این میان مشخص می شود، این است که شاید سرپاتوق‌دارهایی که زباله ها را از معتادان می خرند، به صورت مستقیم با پیمانکاران شهرداری تهران در ارتباط نباشند، اما ضعف سازمان مدیریت پسماند شهرداری در ساماندهی چرخه جمع آوری زباله خشک در تهران منجر به آن شده است که این افراد سودجو که غالبا ترجیح می دهند ضایعات را با قیمت هایی نازل از معتادان بخرند، در نقاط مختلف شهر تهران بخصوص در حاشیه بلوار آزادگان جولان دهند.
واعظی پور ضمن اشاره به این نکته تاکید کرد: خرید و فروش ضایعات تجارت مهمی است که در حاشیه بلوار آزادگان رواج دارد و به همین دلیل، سرپاتوق‌دارها اغلب در همین بخش از شهر تهران حضور دارند و با خرید زباله از معتادان، ضایعات مختلف را به مغازه دارهای آن منطقه می فروشند. سرپاتوق‌دارها نیز افرادی هستند که ضمن تامین مواد مخدر معتادان، برای آنها محل امن مصرف نیز فراهم می کنند.
وی در ادامه تاکید کرد: معتادان زباله گرد خودشان می دانند که باید قوانین پاتوق را رعایت کنند. مهمترین قانون پاتوق هایی که از طرف این سرپاتوق‌دارها فراهم می شود نیز این است که افراد برای این که اجازه داشته باشند شب ها در پاتوق ها به مصرف مواد مخدر بپردازند و بعد هم بخواهند، حتما باید روزانه به میزان مشخصی ضایعات جمع آوری کنند.
معتادان زباله گرد بیرون از پاتوق یخ می زنند
به گفته این فعال مدنی، در چنین شرایطی اگر معتادان هیچ زباله ای همراه خود نداشته باشند، حتی اگر این افراد توانسته باشند که مواد مخدر مورد نیاز خود را از طریق دیگری فراهم کنند، سرپاتوق‌دارها آنها را به پاتوق های خودشان راه نمی دهند. این در حالی است که اصولا امکانات زیست مناسب تر از جمله روشن کردن آتش در زمستان در پاتوق ها فراهم است و معتادان می دانند اگر نتوانند به پاتوق ها راه یابند، ممکن است که در فصول سرد سال بیرون از پاتوق ها از سرما یخ بزنند.
بنابراین آن طور که واعظی پور می گوید، اغلب کارتن خواب هایی که با سرپاتوق‌دارها در ارتباط هستند مجبور می شوند که در طول روز به زباله گردی بپردازند؛ چراکه حتی خیریه هایی هم که به کارتن خواب ها کمک می کنند، اغلب فقط به پاتوق ها سر می زنند و کاری به معتادان متجاهر خارج از پاتوق ها ندارند و به همین دلیل، معتادان اگر بخواهند که کمک های خیران را نیز دریافت کنند، باید برای راه یافتن به پاتوق ها زباله گردی کنند.
این فعال مدنی در ادامه این را هم گفت که معتادان خودشان هم می توانند که ضایعات جمع آوری شده خود را با نرخ هایی بالاتر از سرپاتوق‌دارها به مغازه دارها هم بفروشند، اما چون شرط اصلی حضور معتادان در پاتوق ها، تحویل زباله به سرپاتوق‌دارهاست، معتادان ناچارند که پسماندهای خود را حتما به این افراد بفروشند.
زباله گردی ، کم آسیب ترین راه درآمدزایی معتادان متجاهر
جولان سرپاتوق‌دارها در محله حاشیه ای شهر یا در اطراف بزگراه هایی مثل بلوار آزادگان تهران به‌ویژه آن که این افراد هم با مافیای مواد مخدر در ارتباط هستند و هم با مافیای زباله گردی، یک آسیب شهری مهم است که متاسفانه در سایه غفلت مسئولان شهرداری و سایر نهادهای مربوطه به شدت گسترده شده است.
البته آسیب اصلی به همین معتادانی وارد می شود که عملا زیردست سرپاتوق‌دارها محسوب می شوند و ناچارند که تحت هر شرایطی با این افراد کار کنند؛ یعنی این معتادان باید زباله هایشان را با هر نرخی که سرپاتوق‌دارها می خواهند، به آنها بفروشند و همچنین باید مواد مخدری را مصرف کنند که سرپاتوق‌دارها به آنها تحویل می دهند.
واعظی پور البته معتقد است که اساسا معتادان متجاهر چهار راه بیشتر برای درآمدزایی ندارد؛ جمع آوری ضایعات، تکدی گری، سرقت و فروش مواد مخدر. از نظر این فعال مدنی، جمع کردن ضایعات هم کمترین آسیب را در بین سایر راه های درآمدزایی معتادان متجاهر به جامعه تحمیل می کند و به نوعی می توان گفت معتادان متجاهر که ضایعات جمع می کند، کمتر از سایر معتادان به جامعه آسیب می رسانند، اما این افراد بیشترین آسیب را بر خودشان تحمیل می کنند.
معرفت معتادان بیشتر از سرپاتوق‌دارهاست
این فعال حوزه آسیب های اجتماعی تاکید کرد که اساسا تمام افراد سودجو تحت هر شرایطی از معتادان، چه زن باشند و چه مرد، به شکل های مختلف سوء استفاده می کنند و البته در بین خود معتادان، افراد بامرامی هم پیدا می شوند که برای جلوگیری از وارد شدن آسیب های بیشتر به سایر معتادان، کمک های مختلفی را به همدیگر انجام می دهند و معرفت آنها بسیار بیشتر از سرپاتوق‌دارهاست.
واعظی پور در این باره از یک زن معتاد بهبودیافته مثال زد و گفت: این شخص برایم تعریف می کرد بزرگترین کاری که در طول دوران مصرف خود انجام می داد، این بود که به زنان حاضر در پاتوق ها مواد مخدر رایگان هدیه می داد تا از سوءاستفاده‌های مختلفی که به دلیل درخواست برای مواد مخدر از این زنان انجام می شود، جلوگیری کند.
وی افزود: مردی را هم می شناسم که با وجود این که خودش کارتن خواب است، حاضر است بدون دریافت پسماند یا هیچ هزینه دیگری به زنان معتاد، به آنها جای خواب رایگان بدهند و حتی به زنان باردار در چادر خودش اسکان می دهد. این مرد برخلاف سرپاتوق‌دارها آن قدر معرفت دارد که بدون هیچ گونه هزینه ای به زنان معتاد متجاهر جای خواب می دهد تا در معرض تجاوز قرار نگیرند.
زباله گردی زنان معتاد مانع از تجاوز به آنها می شود
این فعال مدنی ادامه داد: مثال هایی از این دست نشان می دهد که هم اکنون اتفاقات زیادی در پشت پرده کارتن خوابی رخ می دهد که کمتر کسی از آنها خبر دارد. بنابراین زن معتاد متجاهری که اقدام به زباله گردی می کند، با وجود این که خود را در معرض انواع و اقسام بیماری ها قرار می دهد، حداقل خیالش راحت است که قرار نیست به دلیل درخواست برای دریافت مواد مخدر مورد تجاوز قرار گیرد.
بنابراین از نظر واعظی پور، معتادان متجاهری که با زباله گردی خرج مواد مخدر خود را تامین می کنند، بیشتر از معتادان متجاهری که با روش های دیگر درآمدزایی می کنند، به اصول اخلاقی پایبند هستند، زیرا این افراد حاضر نیستند که برای تامین مواد مخدر خود، به دزدی، زورگیری، و ... بپردازند یا به روابط نامشروع تن بدهند.
بر این اساس می توان نتیجه گرفت که آسیب اصلی زباله گردی معتادان متجاهر صرفا به سلامتی خودشان وارد می شود و می توان گفت تنها آسیب این معتادان برای جامعه، مخدوش کردن چهره شهر است. سود اصلی از حضور این معتادان متجاهر را نیز سرپاتوق‌دارها و سایر مافیای زباله کسب می کنند که برای کسب درآمد بیشتر، ضایعات را با نازل ترین قیمت از معتادان می خرند و به جای آن به این افراد مواد مخدر و محل امن مصرف می دهند.
